Malarstwo japońskie

Malarstwo japońskie

  Malarstwo japońskie swoje początki datuje w późnym okresie epoki Heian (794-1185, zwoje e-maki, malarstwo rodzajowe ukiyo-e). Twórczość malarzy-artystów rozwijała się konsekwentnie aż do dojrzałej epoki Edo (1603-1868, kolorowy drzeworyt). Od tego czasu szybko rozwija się i upowszechnia najpopularniejsza odmiana grafiki, przedstawiająca życie codzienne domów publicznych i teatrów. W okresie Meiji (1868-1912) Japonia otworzyła się na kontakty handlowe z Zachodem – szczególnie bliskie z Wielką Brytanią i Prusami. Do tych właśnie krajów docierały pierwsze japońskie dzieła sztuki, m.in drzeworyty.
Po 700 roku Japonia nawiązała bezpośrednie kontakty z Chinami, co zapoczątkowało nowym nurtem artystycznym w Japonii – malarstwem monochromatycznym. Obrazy malowane tuszem suibokuga lub sumi-e stawały się coraz modniejsze, by w okresie Muromachi (1392-1573), zająć pozycję głównego stylu w malarstwie. Do malowania używano czarnego tuszu (bardzo rzadko sięgano po farby). Ten rodzaj malarstwa ściśle powiązany jest z kaligrafią, co można łatwo zauważyć podziwiając inskrypcje na obrazach z tamtego okresu.
W okresie Mumoyama (1568-1603) nastąpił rozkwit malarstwa barwnego, zadziwiającego swoim rozmachem i siłą wyrazu.
W XVI i XVII wieku wzorem dla malarstwa rodzajowego były kompozycje pejzażowe. Przedstawiano sławne widoki, zabytki i sceny z życia miast. W XVII wieku rozwinął się w Kioto ruch artystyczny – nanga, który skupiał grupę artystów związanych z kulturą chińską, tworzących nastrojowe pejzaże. W XVIII wieku w Edo powstał nowy kierunek sztuki: ukiyo-e. W XIX wieku rząd Meiji starał się unowocześnić malarstwo wprowadzając w życie wiele wzorców z zachodu. Zaczęły powstawać obrazy olejne malowane na płótnie – yôga (zachodnie malarstwo). Jednak wciąż nie zapomniano o tradycji i wielu artystów tworzyło obrazy wierne dalekowschodnim ideałom, które zwane były dla odróżnienia – nihonga (japońskie malarstwo). Oba te kierunki istnieją obecnie obok siebie.
Muzea na całym świecie walczą o kopie japońskich obrazów. Przyjrzyjmy się zatem, którzy z japońskich malarzy są najbardziej znani i najbardziej pożądani.
Kano Tanyū to jeden z najwybitniejszych malarzy japońskich. Żył w XVII wieku i był znany z malowania zwierząt (tygrysy, ptaki) i roślin oraz z częstego malowania złotych liści. Obraz po lewej stronie jest typowy dla jego malarstwa. Jest to rysunek z drzewami w pobliżu strumienia. Znaczną część prac Kano malował na wielkim formacie. Były to zwykle zlecenia od bogatych i wpływowych mecenasów, mogących sobie pozwolić na zakup dużych obrazów.
Itō Jakuchū był malarzem, który żył w połowie okresu Edo (XVIII wiek). Korzystał z japońskich oraz zachodnich technik malarskich. Znany jest z malowania jasnych i egzotycznych obiektów, takich jak feniksy czy tygrysy. Itō był człowiekiem o wielu sprzecznościach. Handlował swoimi obrazami, ale jednocześnie był głęboko religijny. Obraz po prawej stronie jest rysunkiem chryzantemy w pobliżu strumienia. Nie pasuje do powszechnego malarstwa zakonnego tamtego okresu.
Na początku kariery Matsumura Goshun (okres Edo) z wielkim trudem próbował zaistnieć jako malarz. Kiedy jego pierwszy nauczyciel – Yosa Buson zmarł, Gosuhn wypracował swój własny styl odmienny od swojego nauczyciela. Założył szkołę Shijo w której uczył nowej techniki malarstwa. Chociaż wypracował on własny styl malarstwa, związany był z twórczością swego mentora aż do śmierci. Obraz po lewej stronie to czapla modra na pniu drzewa.
Katsushika Hokusai to jeden z najwybitniejszych japońskich malarzy i twórców barwnych drzeworytów w stylu ukiyo-e. Zasłynął jako niezwykle płodny artysta, świetny rysownik, pejzażysta, ilustrator i karykaturzysta. W swych obrazach zaludnionych najczęściej mnóstwem postaci, odtwarzał ówczesną Japonię. Malarz ten tworzył wizerunki współczesnych sobie poetów. Malował m.in. kwiaty, żółwie, bażanty, koguty, mosty i kaskady. Namówiony przez swoich uczniów wydał 15 tomów szkiców i rysunków pt. Manga. Jego najbardziej rozpoznawalnym dziełem (drzeworytem) jest Wielka Fala w Kanagawa (będąca częścią cyklu 36 widoków na górę Fuji). Hokusai malował zwykle kurtyzany i aktorów. Jednak, gdy zobaczył Górę Fuji zaczął malować pejzaże. Oprócz obrazów i rysunków, stworzył ilustracje do ponad 500 książek, z których część sam napisał.
Watanabe Kazan był rozdartym samurajem, który musiał dokonać wyboru pomiędzy lojalnością wobec swojego pana, a pasją do malarstwa Zachodniego. Był pierwszym japońskim artystą używającym techniki cieniowania, której nauczył się od malarstwa europejskiego. Im dłużej pozostawał pod wpływami malarstwa zachodniego, tym jego rozdarcie stawało się coraz większe. Ostatecznie Watanabe popełnił rytualne samobójstwo. Obraz po lewej jest typowy dla jego realistycznego stylu malarskiego.